Jak uzyskać alimenty?

Zgodnie z brzmieniem art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania; zaś zgodnie z art. 135 tegoż kodeksu, zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (dziecka) oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (rodzica). W teorii brzmi to łatwo, tylko jak przygotować się do sprawy o ustalenie alimentów, jak złożyć pozew i przeprowadzić całe postępowanie? Spróbuję wyjaśnić to krok po kroku.

 

Jak przygotować się do sprawy o przyznanie alimentów?

Do sprawy alimentacyjnej dobrze jest przyszykować się nieco wcześniej. Oczywiście czasami konieczność złożenia pozwu o alimenty jest nagła, często jednak jest to decyzja przemyślana, którą możemy trochę odwlec w czasie, aby być lepiej przygotowanym. W tym celu należy z wyprzedzeniem zbierać dokumenty wskazujące na wysokość kosztów ponoszonych na utrzymanie dziecka (są to m.in.: koszty wyżywienia, ubrań, kosmetyków, zabawek, leków, koszty leczenia, zajęć dodatkowych, przedszkola, szkoły, wycieczek, kieszonkowego itd.). Dodam, że lepiej jest brać faktury imiennie wystawione na dziecko (jest to możliwe) niż anonimowe paragony ze sklepu, które w postępowaniu mogą zostać zakwestionowane. Dobrze jest przedstawić takie dokumenty co najmniej z ostatniego miesiąca, a najlepiej z dwóch lub trzech.

Drugim etapem jest dobór świadków. Tych dobrze mieć co najmniej dwóch, trzech, a mogą to być zarówno członkowie rodziny, jak również znajomi czy sąsiedzi. Ważne, żeby przed Sądem byli w stanie opisać, jakie wydatki miesięcznie ponoszone są na dziecko i na co są przeznaczane.

Ktoś może zapytać: po co tyle zachodu skoro alimenty na dziecko i tak są należne? Odpowiedź jest prosta – po to, aby otrzymać je w jak największej wysokości. Bo chociaż Sąd w większości przypadków świadczenie przyznaje, jego wysokość może być daleka od naszych oczekiwań.

Wiemy już, jak wykazać ponoszone na dziecko wydatki. Równie ważne, ale i dużo trudniejsze, jest wykazanie, jakie możliwości płatnicze ma rodzic, od którego mają zostać zasądzone alimenty. Ten bowiem, z oczywistych powodów, może starać się zaniżyć swoje dochody lub udokumentować jak najwyższe wydatki w celu wykazania, że nie stać go na zapłatę oczekiwanej wysokości świadczenia. Aby temu przeciwdziałać, możemy próbować powoływać świadków znających sytuację finansową drugiego rodzica, którzy złożą zeznania w tym zakresie. Dowodem może być także jego umowa o pracę, jeżeli dysponujemy jej kopią lub zawarty wniosek w pozwie, aby Sąd zwrócił się do pracodawcy pozwanego o udzielenie tych informacji. Dobrym rozwiązaniem może także okazać się zobowiązanie tego rodzica do złożenia odpowiednich PIT-ów, z których będzie wynikał osiągnięty przez niego dochód za zeszłe lata.

 

O POZWIE SŁÓW KILKA

Będąc uzbrojonym w powyższe dowody, możemy przystąpić do złożenia pozwu. Należy to zrobić w sądzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej tj. dziecka, jak również, w sądzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego, wybór sądu należy do powoda. Pozew o alimenty jest zwolniony od opłat.

W samym pozwie musimy także zawrzeć kilka niezbędnych elementów. Przede wszystkim należy w nim wskazać dokładnie, czego i od kogo się domagamy, a także do czyich rąk ma być wypłacane świadczenie i do jakiego dnia w ciągu miesiąca. Dobrze jest wskazywać kwotę trochę wyższą niż ta, którą chcemy otrzymać, ponieważ Sąd w wielu przypadkach ją obniży. Przykładowo: jeżeli chcemy otrzymywać miesięcznie na dziecko kwotę 500 zł, w pozwie powinniśmy wskazać 650-700 zł. Oprócz tego elementem niezbędnym jest wskazanie wartości przedmiotu sporu. Wartość tę wyliczamy mnożąc kwotę, jaką wskazujemy w pozwie (np. 600 zł miesięcznie) razy 12 miesięcy. Jeżeli więc domagamy się zapłaty alimentów w kwocie 600 zł co miesiąc, wartość przedmiotu sporu w sprawie będzie wynosiła 7.200 zł.

W pozwie jesteśmy zobowiązani umieścić także:

• nasz dokładny adres,
• nasz numer PESEL,
• dane i adres dziecka,
• adres pozwanego, aby Sąd mógł zawiadomić go o toczącym się postępowaniu.

W dalszej kolejności treści musimy także wskazać wszystkie dokumenty stanowiące dowód w sprawie, jakie załączamy, i napisać, w jakim celu je załączamy (patrz wyżej), a także umieścić dane świadków, o których przesłuchanie wnosimy, i wskazać, na jaką okoliczność świadkowie mają być przesłuchani.

W pozwie warto także zawrzeć wniosek o zwrot kosztów postępowania od pozwanego, co daje możliwość odzyskania poniesionych kosztów w przypadku uznania powództwa.

Z dodatkowych dokumentów bardzo ważny jest akt urodzenia dziecka, z którego wynika, że pozwany jest rodzicem naszego małoletniego, a co stanowi oczywiście podstawę zasądzenia od niego alimentów.

Ostatnią rzeczą, o której musimy pamiętać są dodatkowe wnioski. Do takich należy choćby wniosek o zabezpieczenie.

 

WNIOSEK O ZABEZPIECZENIE

Zabezpieczenie pozwala nam uzyskać jakąś kwotę od pozwanego już na etapie postępowania, a nie dopiero po uprawomocnieniu się wyroku. Wniosek o zabezpieczenie najlepiej zawrzeć w pozwie (nie podlega on wtedy opłacie) i wyjaśnić, jakiej kwoty domagamy się tytułem zabezpieczenia na czas trwania postępowania. Okoliczności warunkujące uzyskanie zabezpieczenia wystarczy uprawdopodobnić, nie zaś udowadniać. Jeżeli Sąd uzna to za zasadne, zasądzi nam od pozwanego pewną część roszczenia głównego już na etapie postępowania, przed wydaniem wyroku.

 

MAM GOTOWY POZEW. CO DALEJ?

Pozew składamy po jednym egzemplarzu wraz z załącznikami dla Sądu i każdej ze stron, najczęściej więc będą to dwa egzemplarze, dla Sądu i dla pozwanego. Następnie czekamy, aż Sąd doręczy odpis pozwu pozwanemu i wyznaczy termin rozprawy. Pozwany oczywiście będzie miał możliwość wypowiedzieć się pisemnie co do treści naszego pozwu. Jeżeli taką odpowiedź na pozew złoży, Sąd prześle nam jej odpis.

Na pierwszy termin rozprawy najczęściej wzywa się same strony bez świadków, chociaż nie jest to regułą. Wtedy też najczęściej Sąd rozpoznaje wniosek o zabezpieczenie. Wniosek ten może być rozpoznany także wcześniej, po przesłuchaniu stron na posiedzeniu, jeszcze przed pierwszą rozprawą główną. Zgodnie z przepisami na rozpoznanie takiego wniosku jest tydzień od daty jego wpływu, a jeżeli wiosek musi zostać rozpatrzony na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby odbyła się w terminie miesiąca.

 

CZEGO SPODZIEWAĆ SIĘ NA ROZPRAWIE?

Na pierwszej sprawie Sąd informacyjnie przesłucha strony, wypyta jakie są potrzeby małoletniego, jakie wydatki miesięcznie ponoszone są na jego utrzymanie, a także jakie są możliwości płatnicze osoby, która ma alimenty płacić. Oczywiście będzie także zachęcał strony do ugodowego załatwienia sprawy i wspólnego ustalenia jakiejś kwoty. Po przesłuchaniu stron przesłuchani zostaną zgłoszeni świadkowie. W odpowiedzi na pozew także pozwany może wnioskować o przeprowadzenie wskazanych przez siebie dowodów z dokumentów i przesłuchania świadków. Sąd i strony postępowania mogą zadawać świadkom pytania. Po zakończeniu wszystkich czynności dowodowych ponownie przesłuchane zostaną obie strony (pierwsze przesłuchanie miało charakter jedynie informacyjny) i jeżeli nie będzie dodatkowych wniosków, Sąd wyznaczy termin ogłoszenia wyroku.

Stawiennictwo na ogłoszeniu nie jest obowiązkowe, jednak korzystnie jest być na nim obecnym, gdyż od razu poznaje się treść orzeczenia, a także krótkie, ustne uzasadnienie treści wyroku. Sąd pouczy także, jaki jest tryb odwołania się od tego wyroku.

 

ODWOŁANIE OD WYROKU

Od daty ogłoszenia wyroku strony mają 7 dni na złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku i doręczenie na ich adres wyroku z uzasadnieniem. Jest to niezbędne, jeżeli chcemy odwołać się od wyroku. Ważna uwaga – Sąd nie doręczy wyroku z uzasadnieniem z urzędu, bez względu na to, czy stawimy się na ogłoszenie wyroku, czy też nie. O to występujemy samodzielnie. Kiedy otrzymamy już wyrok z uzasadnieniem, mamy dwa tygodnie na sporządzenie apelacji i wniesienie jej do sądu. Apelację składamy w sądzie, który wydał zaskarżony wyrok, następnie Sąd ten przesyła akta wraz z apelacją do Sądu wyższej instancji. Ten z kolei może wydany wyrok utrzymać w mocy, zmienić lub w niektórych sytuacjach uchylić i przekazać sprawę do Sądu Rejonowego w celu ponownego rozpoznania sprawy. Dwa pierwsze orzeczenia prawomocnie kończą sprawę, w przypadku uchylenia wyroku niestety będzie ona rozpoznawana ponownie przez Sąd, który wydał wyrok w pierwszej instancji.